در چند سال اخیر، رشد صنعت الکترونیک در ایران شتاب چشمگیری گرفته است. شرکتهای دانشبنیان، تولیدکنندگان تجهیزات هوشمند و حتی استارتاپهای صنعتی به سمت طراحی و تولید برد الکترونیکی بومی حرکت کردهاند. این تغییر رویکرد باعث شده تقاضا برای قطعات الکترونیکی و خدمات تولید برد چند برابر شود. افزایش تقاضا نهتنها بیانگر رشد بازار داخلی است، بلکه نشانهای از وابستگی کمتر به واردات و افزایش خودکفایی صنعتی کشور محسوب میشود.
در این مقاله بررسی میکنیم چرا بازار تولید برد در ایران داغ شده، چه عواملی موجب این رونق شدهاند، و کدام شرکتها نقش کلیدی در این تحولات دارند.
1. رشد صنایع هوشمند و الکترونیک مصرفی
افزایش تولید لوازم هوشمند خانگی، تجهیزات امنیتی، کنترلهای صنعتی و دستگاههای پزشکی، باعث جهش نیاز به بردهای مدار چاپی (PCB) شده است.
طبق دادههای منتشر شده در وبسایت معتبر و مرجع استاتیستا ، صنعت جهانی برد الکترونیکی تا سال 2030 رشد سالانهای حدود 5.1 درصد را تجربه خواهد کرد. ایران نیز با گسترش شرکتهای تکنولوژی محور، هممسیر این روند جهانی حرکت میکند.
2. سیاستهای حمایت از تولید داخلی
سیاستهای دولت برای کاهش وابستگی به واردات قطعات، موجب رشد کارخانهها و کارگاههای تولید برد در کشور شده است. تسهیلات صنعتی، معافیتهای مالیاتی برای شرکتهای دانشبنیان و توسعه پارکهای فناوری، از جمله محرکهای کلیدی این رشد هستند.
3. گسترش پروژههای صنعتی و نظامی
صنایع مخابرات، دفاعی و خودروسازی ایران نیز از مصرفکنندگان اصلی بردهای الکترونیکی هستند. پروژههای صنعتی بزرگ نیاز به تولید اختصاصی و بومی دارند که همین امر بازار تولیدکنندگان داخلی را گسترش داده است.
برد الکترونیکی در واقع قلب تپنده هر دستگاه دیجیتال است. از موبایل و لپتاپ گرفته تا ربات و ماشین لباسشویی، همه با یک PCB شروع میشوند. بنابراین رشد تولید برد مستقیماً به رشد کل زنجیره فناوری منجر میشود.
رشد این حوزه، فرصتهای شغلی تخصصی در زمینه طراحی مدار، لحیمکاری SMD، مونتاژ و تست محصول ایجاد کرده است. هر خط تولید برد میتواند بهطور مستقیم دهها متخصص و تکنسین را مشغول به کار کند.
تولید داخلی برد، نیاز به واردات PCB از چین یا مالزی را کاهش میدهد. طبق دادههای ، بیش از 65 درصد واردات الکترونیک کشورهای درحالتوسعه مربوط به برد مدار چاپی است. با افزایش تولید بومی، این وابستگی کاهش مییابد و صرفهجویی ارزی چشمگیری ایجاد میشود.
شرکتهایی که از بردهای تولید داخل استفاده میکنند، کنترل بیشتری بر طراحی، کیفیت و استانداردهای فنی دارند. این امر منجر به محصولات باکیفیتتر و قابل رقابت در بازارهای منطقهای میشود.
تولید برد الکترونیکی شامل چند مرحله دقیق و تخصصی است. هر مرحله نیازمند تجهیزات صنعتی و دانش فنی است:
طراحی با نرمافزارهایی مانند Altium Designer یا Proteus انجام میشود. در این مرحله مسیرهای سیگنال، تغذیه و زمین مشخص میشوند.
طرح روی فیبر مسی چاپ شده و مسیرها از طریق فرآیند اچکاری (Etching) شکل میگیرند.
قطعات الکترونیکی SMD یا DIP روی برد نصب و لحیم میشوند.
در پایان، برد از نظر جریان، ولتاژ، و نویز الکتریکی آزمایش میشود تا خطاهای احتمالی برطرف گردد.
به نقل از وب سایت رسمی و مرجع ای تایمز ، کشورهایی که در زمینه مونتاژ برد به خودکفایی رسیدهاند، رشد سالانه صادرات قطعات تا 40 درصد را تجربه کردهاند. ایران نیز در مسیر مشابهی قرار دارد.
در میان دهها شرکت فعال در حوزه تولید برد، شرکت مهام الکترونیک بهعنوان بزرگترین تولیدکننده عمده برد الکترونیکی در ایران شناخته میشود. این شرکت با بیش از 15 سال سابقه صنعتی، دارای خطوط تولید تماماتوماتیک SMT و دستگاههای تست دقیق AOI است. محصولات مهام الکترونیک در صنایع زیر بهصورت گسترده استفاده میشوند:
به نقل از کارشناسان صنعتی، مهام الکترونیک نقش مهمی در خودکفایی کشور در زمینه تولید برد ایفا کرده و توانسته جایگاه ایران را در زنجیره تأمین فناوری منطقه تقویت کند.
بازار قطعات الکترونیکی در ایران، بهویژه قطعات مربوط به برد مدار چاپی، در مرحله رشد سریع قرار دارد. با توجه به نیاز روزافزون صنایع هوشمند و تجهیزات اتوماسیون، انتظار میرود تقاضا تا سال 1408 بیش از دو برابر شود.
به گزارش از وب سایت معروف و معتبر مارکتز اند مارکتز ، ارزش بازار جهانی PCB در سال 2024 حدود 78 میلیارد دلار برآورد شده و روند صعودی دارد. رشد مشابهی در ایران نیز پیشبینی میشود، بهویژه با سرمایهگذاریهای جدید در پارکهای فناوری و کارخانههای الکترونیک در شهرهایی مثل تبریز، قزوین و اصفهان.
برای حفظ رشد این صنعت، چند اقدام کلیدی ضروری است:
توسعه تکنولوژیهای جدید مانند بردهای انعطافپذیر و نازک.
با توجه به تقاضای بالای خاورمیانه برای PCB، ایران میتواند نقش صادرکننده منطقهای را ایفا کند.
سیاستهای تشویقی دولت در تأمین مواد اولیه و تسهیلات مالی، کلید پایداری رشد است.
صنایع خودروسازی، تجهیزات پزشکی، مخابرات و لوازم خانگی بیشترین نیاز را به بردهای مدار چاپی دارند.
بله، با افزایش هزینه واردات و رشد تقاضا، تولید داخلی از نظر اقتصادی کاملاً توجیهپذیر است.
این شرکت انواع بردهای صنعتی، مخابراتی، پزشکی و خانگی را با فناوری SMD و چندلایه تولید میکند.
با توجه به رشد صنایع هوشمند و توسعه شرکتهای دانشبنیان، آینده این صنعت بسیار روشن و با ظرفیت صادراتی بالا پیشبینی میشود.
افزایش تقاضای تولید برد الکترونیکی در ایران، نشانهای از بلوغ صنعتی و حرکت کشور به سمت خودکفایی فناوری است. رشد صنایع هوشمند، حمایتهای دولتی و حضور شرکتهای پیشرو مانند مهام الکترونیک، باعث شده این صنعت به یکی از ارکان اصلی توسعه تکنولوژیک کشور تبدیل شود.
